โซลาร์เซลล์มีระบบที่แตกต่างกันคือ On Grid กับ Off Grid ซึ่งออกแบบมาให้ใช้งานกับสถานที่ที่ต่างกัน จึงควรเลือกรูปแบบการใช้ให้ถูกต้อง โดยแต่ละแบบจะมีความแตกต่างกันมากน้อยแค่ไหน ระบบเป็นอย่างไร ดูกันต่อได้ในบทความนี้ เพื่อให้การใช้โซลาร์เซลล์ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพมากที่สุด

ระบบโซลาร์เซลล์แบบ On Grid

มาเริ่มต้นกันก่อนที่ ระบบโซล่าเซลล์ On Grid เป็นการใช้งานระบบผสมผสาน ที่ยังคงมีการดึงพลังงานไฟฟ้าจากทางโรงไฟฟ้าส่วนภูมิภาคมาใช้งานร่วมกับการใช้พลังงานแสงอาทิตย์ของระบบโซลาร์เซลล์ที่ได้ผลิตไว้ และแน่นอนว่ามิเตอร์ไฟฟ้าของบ้านยังคงวิ่งอยู่ แต่จะมีการใช้พลังงานไฟฟ้าตรงจากการไฟฟ้าที่น้อยลงมาก เป็นระบบที่ได้ยินชื่อเรียกกันบ่อยๆ ว่าเป็น การใช้พลังงานผ่านหม้อแปลงไฟ ที่จะแปลงให้ไฟฟ้ากระแสตรงให้กลายเป็นไฟฟ้ากระแสสลับ เพื่อการใช้งานได้เต็มประสิทธิภาพของโซลาร์เซลล์มากที่สุด รวมถึงเหมาะสมที่สุดในแต่ละช่วงเวลานั่นเอง

อุปกรณ์ในการติดตั้งระบบ

อุปกรณ์สำหรับการติดตั้งระบบโซล่าเซลล์ On Grid จะมีหลักๆ ทั้งหมด ดังนี้

•  แผงโซลาร์เซลล์
• Grid Tie Inverter (อินเวอเตอร์สำหรับการเชื่อมสายส่ง)
• คอนโทรลเบรกเกอร์ สำหรับทำงานในการแปลงสลับกระแสไฟฟ้าโดยอัตโนมัติ (DC, AC Surge)
• สายไฟ DC ข้อต่อสาย MC4
• อุปกรณ์การเดินสายไฟฟ้า
• อุปกรณ์สำหรับการประกอบวัสดุในการยึดแผงโซลาร์เซลล์และโครงสร้างอุปกรณ์ต่างๆ 

การทำงานของระบบโซลาร์เซลล์ On Grid

การทำงานของระบบการจ่ายไฟจากโซล่าเซลล์แบบ On Grid จะมีการทำงานเกิดขึ้นก็ต่อเมื่อมีพลังงานจากแผงโซลาร์เซลล์พร้อมกับพลังงานจากไฟฟ้าที่รับตรงจากกระแสไฟบ้านที่นับจากมิเตอร์เท่านั้น ซึ่งระบบแบบ On grid จะดึงพลังงานโซลาร์เซลล์มาใช้งานก่อนจนกว่าพลังงานที่ดึงมาจากระบบโซลาร์เซลล์หรือพลังงานแสงอาทิตย์จะเริ่มไม่เพียงพอ จากนั้น ระบบจึงจะสลับไปดึงกระแสไฟบ้านมาใช้แทน ซึ่งแผงโซลาร์เซลล์แบบ On grid จะใช้งานได้ดีมากช่วงกลางวัน แต่จะเริ่มถูกอินเวอร์เตอร์ปิดการใช้งานเมื่อเริ่มมีสภาพอากาศแบบเมฆมากหรือตอนเริ่มเป็นช่วงเวลาค่ำ กระแสไฟบ้านจะเปิดและถูกนำมาใช้งานโดยอัตโนมัติ

ข้อดีของระบบโซลาร์เซลล์ On Grid

สำหรับข้อดีของการเลือกติดตั้งระบบโซล่าเซลล์ แบบ On Grid สามารถยกตัวอย่างข้อมูลประกอบการตัดสินใจได้ ดังนี้

• มีแหล่งพลังงาน 2 ทาง ซึ่งมาจากการใช้งานของพลังงานแสงอาทิตย์จากแผงโซลาร์เซลล์และการดึงพลังงานไฟบ้านมาใช้ เมื่อพลังงานโซลาร์เซลล์ขาดหายไป ทำให้ไม่มีการดับของไฟฟ้าระหว่างวันอย่างแน่นอน
• ประหยัดค่าไฟบ้านได้มากขึ้น เพราะระบบ On grid จะดึงพลังงานจากแผงโซลาร์เซลล์มาใช้เป็นหลักก่อน และยังสามารถทำสัญญาซื้อขายไฟฟ้ากับการไฟฟ้าได้ เพื่อขายไฟคืนเมื่อระบบมีการดึงไฟมาใช้เกินความต้องการภายในบ้าน
• ค่าซ่อมบำรุงหรือค่าดูแลรักษาน้อยมาก
• ไม่ต้องสำรองแบตเตอรี่เป็นพลังงานเพิ่มเติม
• ไม่ต้องสลับระบบไฟฟ้าก็สามารถใช้งานอุปกรณ์ได้ทุกอย่าง

ข้อเสียของระบบโซลาร์เซลล์ On Grid

ข้อเสียในการเลือกติดตั้งระบบโซล่าเซลล์ แบบ On Grid สามารถยกตัวอย่างข้อมูลประกอบการตัดสินใจเพิ่มเติมได้ มีดังนี้

• กรณีที่เกิดเหตุการณ์ไฟดับ ระบบการจ่ายไฟฟ้าด้วยแผงโซลาร์เซลล์ก็จะหยุดการทำงานลงด้วย เพื่อป้องกันการเกิดไฟฟ้าช็อตหรือเกิดความเสียหายอื่นๆ ต่อเจ้าหน้าที่การไฟฟ้าที่ต้องมาซ่อมแซม เพราะยังคงเป็นระบบที่ต้องพึ่งพาทั้งโซลาร์เซลล์และไฟฟ้าจากการไฟฟ้าโดยตรงอยู่พร้อมกัน
• การเชื่อมต่อระบบไฟฟ้าจะเป็นไปตามมาตรฐานของหน่วยงานการไฟฟ้า
• ต้องใช้พื้นที่ในการติดตั้ง และต้องรู้ถึงปริมาณที่จะใช้รับพลังงานแสงอาทิตย์มาใช้งานโดยขั้นต่ำต่อวันให้ได้อย่างเพียงพอ

ระบบโซลาร์เซลล์ On Grid เหมาะกับสถานที่ใด

สำหรับการติดตั้งระบบโซล่าเซลล์ แบบ On Grid จะเหมาะกับสถานที่ที่ต้องมีการเน้นใช้พลังงานไฟฟ้าจำนวนมากในช่วงเช้า ช่วงกลางวันเป็นหลัก เช่น หน่วยงานต่างๆ ทั้งที่เป็นสำนักงานหรือออฟฟิศทุกรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นออฟฟิศขนาดเล็กหรือสำนักงานขนาดใหญ่ เพราะต้องมีการใช้เครื่องปรับอากาศจำนวนมาก รวมถึง เครื่องใช้ไฟฟ้าอื่นๆ ตลอดทั้งวันตั้งแต่เช้าถึงเย็น จึงเหมาะกับการเลือกติดตั้งระบบโซลาร์เซลล์แบบ On grid อย่างมาก หรือจะเป็นบ้านที่มีผู้อยู่อาศัยช่วงพักผ่อนหรือต้องการใช้งานในตอนกลางวันมากที่สุดก็เช่นกัน และสถาบันอื่นๆ ที่ให้บริการช่วงเช้า – กลางวัน เช่น วัด โรงเรียน มหาวิทยาลัย และอื่นๆ อีกมากมาย เป็นต้น ไม่เหมาะกับช่วงค่ำขึ้นไป เพราะระบบ On Grid ไม่มีการจัดเก็บพลังงานสำรองในแบตเตอรี่ 

ระบบโซลาร์เซลล์แบบ Off Grid

ระบบโซล่าเซลล์ แบบ Off Grid จะเป็นระบบที่มีการรับพลังงานแสงอาทิตย์ผ่านแผงโซลาร์เซลล์เพื่อเปลี่ยนเป็นพลังงานไฟฟ้า แล้วดึงมาใช้งานโดยตรงเข้าสู่อุปกรณ์ต่างๆ ตามการใช้งานในขณะนั้นทันที แล้วจะนำกระไฟฟ้าส่วนที่เหลือจากการส่งต่อไปยังอุปกรณ์ต่างๆ สลับมาจัดเก็บยังตัวแบตเตอรี่ เพื่อให้มีใช้งานในเวลาสำรองตอนที่โซลาร์เซลล์ไม่สามารถเปลี่ยนพลังงานแสงอาทิตย์เป็นพลังงานไฟฟ้าโดยตรงได้แล้ว สามารถใช้งานกับอุปกรณ์ไฟฟ้าในบ้านได้ทั้งหมด จึงไม่เป็นปัญหาในช่วงวันที่มีเมฆหนาหรือช่วงเวลากลางคืน

อุปกรณ์ในการติดตั้งระบบ

อุปกรณ์สำหรับการติดตั้งระบบโซล่าเซลล์ Off Grid จะมีหลักๆ ทั้งหมด ดังนี้

• แผงโซลาร์เซลล์ (อุปกรณ์การประกอบ Solar Modules ทั้งหมด)
•  Charge Controller (อุปกรณ์ในส่วนเครื่องควบคุมประจุแบตเตอรี่)
•  แบตเตอรี่ เพื่อใช้ในการกักเก็บพลังงาน เป็นจุดเด่นของระบบโซลาร์เซลล์แบบ Off Grid
• อินเวอร์เตอร์ (อุปกรณ์ที่ทำหน้าที่เปลี่ยนกระแสไฟฟ้าให้เหมาะสมกับอุปกรณ์และระบบมากที่สุด)

การทำงานของระบบโซลาร์เซลล์ Off Grid

แผงโซลาร์เซลล์จะทำงานเป็นหลัก เพื่อรับพลังงานแสงอาทิตย์มาเปลี่ยนเป็นกระแสไฟฟ้าแล้วนำจ่ายไปยังอุปกรณ์ต่างๆ ที่ต้องการใช้พลังงานโดยตรง จากนั้นจะมีการแบ่งส่วนพลังงานไฟฟ้าที่เกินจำเป็นมาสู่แบตเตอรี่เพื่อจัดเก็บประจุกำลังไฟในส่วนที่เหลือไว้เป็นพลังงานสำรอง ส่วนพลังงานแรงดันไฟฟ้าที่จะจ่ายเพื่อใช้งานจากโซลาร์เซลล์ ขึ้นอยู่กับประสิทธิภาพของแบตเตอรี่ที่เลือกติดตั้งด้วยเช่นกันว่าเลือกใช้งานแบบ 12V , 24V หรือ 48V สามารถเลือกได้ตามความเหมาะสมกับการใช้งานในการนำมาติดตั้งได้ และเมื่อไรที่พลังงานแสงอาทิตย์ไม่เพียงพอต่อแผงโซลาร์เซลล์เพื่อให้ระบบดึงไปใช้เป็นพลังงานไฟฟ้าแล้ว ตัวแบตเตอรี่ที่ได้กักเก็บพลังงานไว้ระหว่างวันจะดึงพลังงานตรงนี้ออกมาใช้แทน จึงไม่ค่อยเกิดเหตุการณ์ไฟฟ้าดับให้เห็นเท่าไรสำหรับระบบโซล่าเซลล์ Off Grid

ข้อดีของระบบโซลาร์เซลล์ Off Grid

สำหรับข้อดีของการเลือกติดตั้งระบบโซล่าเซลล์ แบบ Off Grid สามารถยกตัวอย่างข้อมูลประกอบการตัดสินใจได้ ดังนี้

• ระบบ Off Grid แทบไม่มีโอกาสได้เห็นไฟดับ หรือไฟฟ้าไม่พอใช้ เพราะพลังงานจะถูกดึงมาจากแบตเตอรี่ในยามฉุกเฉินอยู่ตลอด รวมถึงตอนที่ไฟตกก็เช่นกัน และพอเข้ากลางวันก็จะมีพลังงานตรงจากโซลาร์เซลล์ที่เปลี่ยนพลังงานแสงอาทิตย์มาใช้ต่อเนื่อง
• สามารถติดตั้งระบบ Off Grid ได้เอง ไม่ต้องใช้มาตรฐานหน่วยงานการไฟฟ้า
• อุปกรณ์ทั้งหมดในการติดตั้งมีราคาถูกและสามารถหาซื้อได้ทั่วไป

ข้อเสียของระบบโซลาร์เซลล์ Off Grid

ข้อเสียในการเลือกติดตั้งระบบโซล่าเซลล์ แบบ Off Grid สามารถยกตัวอย่างข้อมูลประกอบการตัดสินใจเพิ่มเติมได้ มีดังนี้

• ไม่สามารถขายกระแสไฟฟ้าส่วนเกินคืนให้กับทางหน่วยงานการไฟฟ้าได้
• ต้องมีการบำรุงรักษาด้วยการเปลี่ยนแบตเตอรี่ทุกๆ 5 – 10 ปี
• กรณีที่แบตเตอรี่เต็มระหว่างวัน แล้วไม่มีการดึงพลังงานตรงนี้ไปใช้จะเหมือนกับการรับพลังงานที่ค่อนข้างสูญเปล่า และทำให้แบตเตอรี่ทำงานหนักขึ้น มีโอกาสต้องบำรุงรักษาไวขึ้นขั้นต่ำสุดคือ 5 ปี

ระบบโซลาร์เซลล์ Off Grid เหมาะกับสถานที่ใด

สำหรับการเลือกใช้งานระบบโซล่าเซลล์ แบบ Off Grid นี้ เหมาะกับตั้งแต่ผู้ที่อยู่อาศัยกันเป็นครอบครัวใหญ่ ที่อยู่อาศัยขนาดใหญ่ ควรแยกระบบไฟฟ้าเป็นแบบ Off Grid ไปเลย เพื่อให้มีกระแสไฟฟ้าใช้ได้อย่างต่อเนื่องทั้งหมด ส่วนบ้านที่อยู่อาศัยขนาดเล็กก็สามารถติดตั้งระบบแบบ Off Grid ได้อย่างไม่มีปัญหาเช่นกัน และเหมาะกับการใช้งานอุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ต้องมีการใช้งานทั้งกลางวันและกลางคืนจะเป็นการดึงพลังงานได้อย่างคุ้มค่ามากกว่า ดังนั้น บ้านขนาดเล็กก็จะได้รับการใช้งานระบบ Off Grid เต็มที่มากกว่าบ้านใหญ่ เพราะบ้านใหญ่อาจต้องมีการติดตั้งระบบ Hybrid เสริมด้วยจะเป็นการเพิ่มงบประมาณที่มากขึ้นอีกหลายเท่าจึงแนะนำสำหรับบ้านที่อยู่อาศัยทั่วๆ ไป ติดตั้งระบบนี้จะคุ้มมากกว่า แต่ไม่ควรต่อร่วมกับระบบ On Grid เด็ดขาด

ความแตกต่างระหว่างระบบแบบ On Grid กับ Off Grid

ในด้านความแตกต่างของระบบโซล่าเซลล์ On Grid กับ Off Grid สามารถอธิบายแยกได้อย่างชัดเจน เพื่อประกอบการพิจารณาและความคุ้มค่าของการติดตั้งได้ ดังนี้

ระบบโซลาร์เซลล์แบบ On Grid จะมีการแปลงพลังงานไฟฟ้าด้วยอุปกรณ์ที่ชื่อว่า Grid Tie Inverter เพื่อดึงพลังงานไปยังอุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้าต่างๆ โดยตรง และมีการเชื่อมต่อระบบการจ่ายพลังงานเข้ากับสายกระแสตรงของพลังงานจากทางการไฟฟ้า ทำให้ระบบการควบคุมกำลังไฟต่างๆ จะตรงตามมาตรฐานและใช้พลังงานอย่างถูกต้อง ลดความยุ่งยากได้มากในเรื่องการควบคุมและลดค่าไฟฟ้าได้มากขึ้น สำหรับระบบโซลาร์เซลล์แบบ Off Grid จะเป็นการนำอุปกรณ์ Inverter ช่วยแปลงไฟฟ้าจากกระแสตรงไปเป็นไฟฟ้ากระแสสลับ โดยไม่ต้องยุ่งเกี่ยวกับการต่อตรงไปรับกระแสจากการไฟฟ้าแต่อย่างใด พร้อมกับมีการจัดเก็บพลังงานไฟฟ้าส่วนเกินที่ได้จากโซลาร์เซลล์มาจัดเก็บในตัวแบตเตอรี่เพื่อใช้งานต่อไปในช่วงที่แสงอาทิตย์หมดลงได้

สำหรับระบบการทำงานของ On Grid จะใช้การดึงพลังงานโดยตรง ใช้งานต่อเนื่องได้ตลอดทั้งวัน และเมื่อแสงอาทิตย์ไม่เพียงพอก็จะนำพลังงานที่ต่อตรงกับทางการไฟฟ้ามาใช้ แต่ระบบจะต้องมีทั้งพลังงานแสงอาทิตย์ของโซลาร์เซลล์และพลังงานไฟฟ้าจากทางการไฟฟ้าโดยตรง ระบบ On Grid จึงจะทำงานได้ หากพลังงานตรงไหนขาดหายไป ระบบจะตัดการจ่ายกระแสไฟฟ้าทันที ส่วนระบบการทำงานของ Off Grid จะเป็นการใช้พลังงานโดยตรงจากโซลาร์เซลล์เช่นกัน แต่จะมีการสำรองเก็บพลังงานที่เหลือไปยังแบตเตอรี่ และเมื่อพลังงานแสงอาทิตย์ไม่เพียงพอ ก็จะดึงพลังงานจากแบตเตอรี่มาใช้งานจ่ายไปยังเครื่องใช้ไฟฟ้าต่างๆ ต่อได้ โดยไม่ต้องมีการยุ่งเกี่ยวกับระบบของทางการไฟฟ้าใดๆ ทั้งสิ้น

หากสถานที่เป็นพื้นที่ใหญ่ หน่วยงานใหญ่ องค์กรใหญ่ๆ หรือออฟฟิศขนาดเล็กแต่ต้องใช้จำนวนพลังงานไฟฟ้าเยอะมาก เช่น มีเครื่องปรับอากาศหลายตัว และมีอุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้าเยอะมากนั้น รวมถึงบ้านที่เป็นครอบครัวใหญ่อยู่กันหลายคน ใช้พื้นที่ห้องและเครื่องใช้ไฟฟ้าแยกกันจำนวนมาก แนะนำให้ติดตั้งระบบโซล่าเซลล์ On Grid จะคุ้มค่าและใช้พลังงานได้เต็มประสิทธิภาพมากกว่า ส่วนพื้นที่อยู่อาศัยทั่วไป เป็นบ้านขนาดเล็กที่อยู่อาศัยกัน 1 – 3 คน หรือออฟฟิศรูปแบบขนาดเล็กมากประเภทโฮมออฟฟิศ แนะนำให้ใช้การติดตั้งระบบโซล่าเซลล์ แบบ Off Grid จะได้รับความคุ้มค่าสูงสุด

ควรติดตั้งระบบโซลาร์เซลล์ On Grid หรือ Off Grid

ในการตัดสินใจว่าควรเลือกติดตั้งระบบโซลาร์เซลล์แบบไหนดีมากกว่ากัน ระหว่าง โซล่าเซลล์ On Grid กับ Off Grid สำหรับส่วนนี้ต้องขอแนะนำให้ดูจากการช่วงเวลาของการใช้งานไฟฟ้าเป็นหลัก รวมถึง ขนาดพื้นที่อยู่อาศัย หรือขนาดขององค์กรต่างๆ ซึ่งหากเน้นการใช้งานระบบไฟฟ้าช่วงกลางวันเยอะมากและเป็นหน่วยงานใหญ่ หรือมีเครื่องใช้ไฟฟ้าจำนวนเยอะๆ ในเวลากลางวัน ควรติดตั้งแบบ On Grid จะลดค่าไฟฟ้าได้มากขึ้น และยังต่อตรงกับระบบจ่ายไฟของทางหน่วยงานการไฟฟ้า จะง่ายต่อการช่วยเหลือเมื่อมีการเกิดไฟดับขึ้น ส่วนพื้นที่ที่ค่อนข้างห่างไกลจากการจ่ายไฟฟ้าของทางหน่วยงาน รวมถึงบ้านเล็กๆ ที่อยู่อาศัยกันไม่มากแล้วต้องการประหยัดค่าไฟบ้านมากที่สุด แนะนำให้เลือกใช้เป็นระบบ Off Grid จะคุ้มค่าและตอบโจทย์มากกว่า 

สรุป

ความเหมาะสมของการเลือกติดตั้งระบบโซล่าเซลล์ on grid กับ off grid นั้น ขึ้นอยู่กับว่าเป็นสถานที่แบบไหน มีการใช้ไฟฟ้าอย่างไร รวมถึงช่วงเวลาที่มีการใช้งานไฟฟ้ามากที่สุด ควรดูข้อมูลการใช้งานภาพรวมก่อนเลือกติดตั้งเพื่อให้ถูกจุดประสงค์และใช้งานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ คุ้มค่ากับงบประมาณอย่างยาวนานด้วยเช่นกัน แต่หากไม่แน่ใจว่าจะติดตั้งระบบไหนดี ทาง Sorarus มีทีมงานที่พร้อมให้คำปรึกษา มีการลงพื้นที่ก่อนเพื่อเข้าไปดูสถานที่และสภาพแวดล้อม จะได้ประเมิน รวมถึงแนะนำว่าควรติดตั้งระบบไหน รวมถึงยังจัดจำหน่ายโซลาร์เซลล์ที่ได้มาตรฐาน พร้อมทั้งให้บริการติดตั้งโซลาร์เซลล์ มีประกันและบริการหลังการขายอีกด้วย